Ingrid van Zeeland hoort al 20 jaar bij gemeenten in het hele land hetzelfde: zucht, alweer een cursusje Word en nog steeds niet digivaardig – wat moeten we er toch mee? Haar advies: zet in op zelfredzaamheid.
Als digitale opleider kom ik vaak bij gemeenten in gesprek over het thema digitale vaardigheden. Overal hoor ik dat er nu, door het hybride werken, een grotere afhankelijkheid is van die vaardigheid. En de digitale vaardigheden van de gemiddelde ambtenaar zijn vaak nog onder de maat, aldus mijn gesprekspartners. Dat brengt een kwetsbaarheid met zich mee.
Maar wat verstaan we eigenlijk onder digitale vaardigheden? Hebben we het dan over videovergaderen, het gebruik van Microsoft Teams, het kunnen uploaden van een declaratieformulier in het e-HRM-systeem of over het genereren van een inhoudsopgave in Word? Digitale vaardigheden is een breed begrip, nóg een cursusje Word of Excel dekt de lading bij lange na niet.
En het gaat nog verder. Ik heb gesprekken met gemeenten die aan de vooravond staan van verdere digitalisering en zich afvragen welke risico’s dit met zich meebrengt voor een organisatie die nog niet voldoende digitaal vaardig is. Kunnen we wel over naar een digitale telefooncentrale via de computer? Wat als medewerkers de cursus niet hebben gevolgd en het hele gemeentehuis plat komt te liggen?
Inmiddels hebben we meer zicht op het begrip digitale vaardigheden, zeker in het kader van de 21-eeuwse vaardigheden van de ambtenaar. Allereerst is de categorie digitale vaardigheden zeer breed in te vullen. Het gaat veel verder dan Word of Excel. Het gaat ook om het goed zoeken op internet (Google als een professional), het goed kunnen gebruiken van de browser op je laptop, het samen kunnen werken in software, het slim inregelen van je mailbox met automatische regels. Al deze thema’s kun je vervatten in grote hoeveelheden cursussen en dat wordt dan ook volop gedaan. We leren ons suf.
Het doornemen van weer een cursusje Word of Excel is dus géén oplossing voor de 21-eeuwse ambtenaar. De digitale vaardigheden zijn zo veelomvattend dat het niet te doen is om dit allemaal in cursussen te verpakken. En er speelt nog iets anders.
Want het is eigenlijk best een beetje gek dat deze problemen zich op het werk voordoen, terwijl de ambtenaar thuis een gewone burger is die daar computervragen zelf opzoekt en oplost. Met hulp van een partner wellicht of dochterlief, maar toch. Thuis moeten we de problemen zelf oplossen, daar is er geen werkgever die hulp aanbiedt. En zeker als het gaat om digitale vaardigheden, staat het internet vol met ondersteuningsmateriaal, vaak gratis zelfs.
Zelfredzaamheid, dat is de oplossing. Ik ben ervan overtuigd dat digitale vaardigheden vanuit zelfredzaamheid moeten worden aangepakt. En ja, met een digitale training kun je snel een grote groep ambtenaren bereiken. Maar vaak staan die trainingen bomvol met inhoud en kennis die grotendeels overbodig is en het doel voorbij schiet. De ambtenaar krijgt te veel info op een presenteerblaadje en wordt er nauwelijks digitaal vaardiger van. Daarom: kies je trainingen zorgvuldig en leer de ambtenaar leren vanuit zelfredzaamheid. Zorg ervoor dat de trainingen casuïstiek bieden. Zorg ervoor dat ambtenaren leren hoe je zelf digitaal vaardiger wordt. Zorg ervoor dat al dat gratis ondersteuningsmateriaal op internet snel en adequaat gevonden kan worden. Zo ondersteun je het werkplekleren en breng je nieuwe vaardigheden. En het scheelt ook nog eens veel tijd en dus geld.
Mijn tip: Kies voor een opleidingsaanbod waarmee de 21-eeuwse ambtenaar zelfredzaam wordt op het gebied van digitale vaardigheden, leer de ambtenaar leren!
